We geven graag aan goede doelen, zeker in deze tijd van het jaar. Een gift is onder voorwaarden ook aftrekbaar voor de belasting. Wat zijn goede doelen en hoe kun je het beste een donatie doen?

Tachtig procent van de Nederlandse huishoudens schonk in 2018 aan goede doelen, blijkt uit het driejaarlijkse onderzoek ‘Geven in Nederland’ van het Centrum voor Filantropische studies van de VU Amsterdam. We gaven 5,7 miljard euro; dat is 0,8 procent van ons bruto binnenlands product (bbp). Gemiddeld geeft een huishouden 308 euro per jaar. Verreweg de meeste giften zijn eenmalig.

Hoe weet je of het doel goed is?
Nederland telt 649 erkende goede doelen, zegt Map van der Wilden, klachtenfunctionaris en senior relatiebeheerder bij het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF), dat toezicht houdt op de goede doelen. Op cbf.nl kun je nakijken of een goed doel erkend is.

Het CBF stelt een aantal eisen, licht Van der Wilden toe. ,,De organisatie moet in Nederland gevestigd zijn, geen winstoogmerk hebben, een maatschappelijke doelstelling nastreven, werken op basis van het ‘door ons, voor anderen’-principe, en een beroep doen op de steun van het publiek.’’
Van de Belastingdienst kan een goed doel een Anbi-status krijgen. Dat staat voor Algemeen Nut Beogende Instelling. Die status biedt de schenker fiscale voordelen. Van der Wilden: ,,Als een goed doel de CBF-erkenning heeft, voldoet het automatisch aan de Anbi-eisen. Andersom is dat niet zo.’’
Kleinere stichtingen kiezen soms alleen voor een Anbi-status, omdat een CBF-erkenning te duur is. Zoals Bona Baana, een stichting die sinds 1999 lokale hulporganisaties in Oost-Afrika ondersteunt en in 2019 30.292 euro aan inkomsten had. ,,Het aanvragen van het CBF-keurmerk kost ons 4990 euro’’, legt oprichtster Toby Mulder uit. ,,Toetsing kost 2510 euro per anderhalf jaar en je betaalt tussen de 380 en 7580 euro voor een jaarlijkse bijdrage.’’
Een CBF-erkenning is ook niet verplicht. Dan moet je wel uitzoeken of een organisatie zonder erkenning jouw geld goed besteedt. ,,Mensen zijn wantrouwend geworden naar goede doelen’’, merkt Andrew Mackay, specialist ‘charity en impact investing’ bij vermogensbeheerder Van Lanschot. ,,Ze willen niet dat hun geld aan de strijkstok blijft hangen. Maar ik denk dat het belangrijker is te kijken hoe doelmatig een organisatie is. Een nieuwe stroming in goededoelenland is effective altruism. Dat betekent dat goede doelen bewezen effectief moeten zijn.’’
Zo kun je wetenschappelijk aantonen dat het geven van geprepareerde malarianetten aan mensen in Afrikaanse landen uiteindelijk effectiever is voor de stijging van de welvaart dan het bouwen van een schooltje, legt Mackay uit. ,,Daardoor verliezen sommige charmante initiatieven wel aan relevantie.’’

Doneren: wanneer fiscaal aftrekbaar? 
,,Je hoeft niet rijk te zijn om aan goede doelen te geven’’, zegt Mackay. ,,Je geeft als je je ergens betrokken bij voelt. Veel mensen geven omdat het ze gevraagd wordt. Aan hun sportvereniging bijvoorbeeld, of aan iemand die ziek is. Ik krijg ook ondernemers aan tafel die hun kinderen willen leren dat je meer kunt doen met je geld dan een mooie auto kopen. Je kunt een verschil maken.’’
Zowel eenmalige als periodieke schenkingen zijn fiscaal aftrekbaar als het goede doel een Anbi-status heeft, een vereniging betreft, of een steunstichting Sociaal Belang Behartigende Instelling (SBBI). Een SBBI is bijvoorbeeld een sportclub, zangkoor of dansgroep. Je gift moet schriftelijk aantoonbaar zijn en zonder tegenprestatie.
Voor eenmalige giften geldt een drempel en een maximum. Het drempelbedrag is 1 procent van je drempelinkomen (het totaal van je inkomsten en aftrekposten in box 1, 2 en 3) en minimaal 60 euro. Wat je meer geeft mag je aftrekken, tot maximaal 10 procent van je drempelinkomen. Dus stel: je drempelinkomen is 35.000 euro. Dan mag je je giften boven de 350 euro (= 1 procent van €35.000) aftrekken, tot een maximum van 3500 euro (= 10 procent van €35.000).
Periodieke giften die zijn vastgelegd voor minstens vijf jaar, mag je geheel aftrekken. Wil je bijvoorbeeld elk jaar 100 euro aan het Rode Kruis schenken, dan leg je dat vast in een ‘overeenkomst periodieke gift’, te downloaden via de Belastingdienst. Schenkingen aan een vereniging zijn zelfs alleen aftrekbaar als ze periodiek worden gedaan. Je lidmaatschap voor bijvoorbeeld Natuurmonumenten is op deze manier aftrekbaar.
Een gift aan een culturele Anbi-instelling is nu extra voordelig. Zowel voor een eenmalige als periodieke gift mag je 125 procent van het giftbedrag aftrekken, tot een maximum van 1250 euro. Schenk je bijvoorbeeld 500 euro, dan mag je dus 625 euro aftrekken.

Eigen stichting of fonds
Als het om meer geld gaat, kun je een eigen Anbi-stichting in de vorm van een vermogensfonds oprichten. Mackay: ,,Dat kan tijdens je leven, maar ook via een testament. Ga wel na of er niet al eenzelfde type stichting bestaat; er zijn er in Nederland ruim 43.000.’’
Een eigen stichting vergt geld en tijd. Mackay: ,,Daarom bieden steeds meer goede doelen de mogelijkheid van een fonds op naam. Het geschonken of nagelaten vermogen wordt dan door het goede doel apart geadministreerd en gebruikt op basis van de wensen van de gever.’’

Collecte aan de deur
Natuurlijk is er ook altijd nog de collecte aan de deur. Volgens Van der Wilden zijn jaarlijks ruim 700.000 collectanten op pad om geld in te zamelen. De grote landelijke goede doelen halen daarmee elk jaar circa 35 miljoen euro op.
Vroeger stopten we ons restant wisselgeld in een gleuf, maar sinds 2017 zijn er collectebussen met ingebouwde pinautomaten. Pinnen is anoniem en veilig, verzekert Van der Wilden. Ook staan er QR-codes voor Tikkie-donaties en iDeal-betalingen op collectebussen. De Dierenbescherming zette daar in 2020 sterk op in. Daardoor was de opbrengst uit digitale giften vijf keer hoger dan in 2019.
Vraag aan de deur om een legitimatie en een vergunning, adviseert Van der Wilden. ,,Erkende goede doelen sturen geen collectanten op pad zonder legitimatie. In het collecterooster op cbf.nl kun je per week zien welke inzamelingsacties plaatsvinden in jouw gemeente. Bij twijfels kun je je gift beter overmaken naar het goede doel.’’

Bron: artikel Algemeen Dagblad 22 december 2021